Van bereikbaarheidsarrangementen en gebiedsvisies tot werkgeversaanpak en mobiliteitshubs: al sinds 2013 werken gemeente en provincie samen met &Morgen aan slimme en duurzame mobiliteit in de regio Zwolle. Ons jubileum is een mooie gelegenheid om Syb Tjepkema (senior beleidsadviseur mobiliteit bij gemeente Zwolle) en Wim Dijkstra (strategisch adviseur duurzame mobiliteit bij provincie Overijssel) het mobiliteitsvuur na aan de schenen te leggen. Arnold Helfrich (mobiliteitsadviseur bij &Morgen en vanaf het eerste uur actief in Zwolle) en Rob de Vree (onze expert in mobiliteitshubs) leggen hen de bekende kernvragen voor: wie, wat, waar, waarom, wanneer en natuurlijk: hoe?

Waarom is Zwolle uniek op mobiliteitsgebied?

Tjepkema: ‘Zwolle is een groeistad en dat merk je aan alles, er is hier ruimte voor ontwikkeling en verandering. Overal voel je energie en dynamiek. Er gebeurt van alles op mobiliteitsgebied en er heerst een mentaliteit van niet te lang praten maar gewoon doen.’

Dijkstra: ‘Dat kan ook want de lijnen zijn kort en provincie en gemeente volgen dezelfde koers. Er is een vruchtbare voedingsbodem om samen op een innovatieve manier naar duurzame mobiliteit te streven.’

Waar draait het de komende jaren om in de regio Zwolle?

Tjepkema: ‘Klimaatadaptatie staat voor mij op één. Hoe ga je als groeiende stad om met hittestress, wateroverlast, gezondheid? Dat leeft heel erg, in de politiek en onder de mensen. Op twee: hoe blijven we met elkaar verbonden, hoe verbinden we het sociale met het fysieke domein. En op drie: hoe kunnen we én groeien én ervoor zorgen dat we leefbaar en bereikbaar blijven? Het mooie is: mobiliteit kan op alle drie de speerpunten een rol spelen en soms zelfs een katalysator zijn.’

Dijkstra: ‘Daarom is de mobiliteitstransitie ook een speerpunt. Zwolle is uitgeroepen tot Wereldfietsstad, fietsen is een belangrijke modaliteit en ik wil graag meer aandacht om dat verder te ontwikkelen. Hoe komen we van aandacht voor alleen fietsinfrastructuur naar integrale mobiliteit met slimme fietsoplossingen? Door autogebruik op innovatieve manieren te ontmoedigen, spelen we ruimte vrij voor leefbaarheid en klimaatadaptie.’

Wie alleen met zijn eigen puzzelstukje bezig is, ziet niet de hele puzzel. Hoe zorgen jullie voor samenhang?

Tjepkema: ‘De gebiedsaanpak in bijvoorbeeld Assendorp is een sterk voorbeeld van hoe we de mobiliteitstransitie handen en voeten geven door wijkgericht te werken. We redeneren daar vanuit de gebruiker, gaan de buurt in. Daar ligt de verbinding tussen mobiliteit, klimaat, spelen en groen letterlijk op straat. We werken met gebiedsplannen en koppelen er budgetten en menskracht aan. Onze mobiliteitsmensen werken meer op wijk- en buurtniveau, met de voeten in de klei. Dan merken ze hoe het is om die vraagstukken in de praktijk echt met elkaar te verbinden en samen te werken, zowel met collega’s als met bewoners.’

Dijkstra: ‘Ook op provinciaal niveau willen en proberen we gebiedsgerichter en integraler te werken, maar er is nog steeds te veel versnippering tussen verschillende portefeuilles, teams en potjes. Dat is niet gek, maar hier moeten we de komende jaren wel aan werken. Belangrijk daarbij is wel dat we niet alleen gebiedsgericht op wijk-, of buurtniveau werken, maar ook rekening houden met de gevolgen die lokale mobiliteitsingrepen op regionaal of landelijke schaal kunnen hebben.’

Wanneer we over tien jaar door Zwolle lopen of rijden, wat zien we dan voor veranderingen?

Dijkstra: ‘We willen de komende jaren meer mobiliteitshubs realiseren. Daarbij volgen we een tweesporenbeleid: een brede langetermijnkoers uitzetten en op kortere termijn aansluiten bij actuele initiatieven. Met die ervaringen scherpen we de langetermijnkoers aan. Doe je dat niet, dan blijft het bij praten en papier. Je leert immers door te doen, door aan te haken bij projecten waar energie zit. En die ook letterlijk energie opleveren zoals de hubs.’

Tjepkema: ‘Zoals de huidige mobihub in Assendorp. Die maakten we door heel simpel een deel van een bestaand parkeerterrein met kleine aanpassingen aan te wijzen als mobihub. Toch gebruiken wijkbewoners deze mobihub al enthousiast. Het is een organische manier van beginnen en staat symbool voor veel meer: ruimte maken, opladen en bufferen van energie, sociaal ontmoetingspunt, logistiek knooppunt. Verder zie ik de auto steeds meer uit de stad verdwijnen. En als laatste de digitalisering, de onzichtbare revolutie die van de burger informatieleverancier maakt (‘citizen science’). Denk aan meetfietsen die de luchtkwaliteit meten.’

Wat voor knoppen bedienen jullie verder om de mobiliteitstransitie te versnellen?

Tjepkema: ‘Als je niet aan de prijsknop en schaarsteknop draait, verandert er niks. Dat is de sleutel maar wel een hele politieke sleutel. Daar draaien we hier ook aan, denk aan betaald parkeren. En in de Spoorzone is de parkeernorm geen 1.2 parkeerplaats per woning maar 0.4. We merken dat er door de coronacrisis nu brede politieke steun is voor een autoluwe binnenstad. Daar kunnen we op voortborduren.’

Dijkstra: ‘Hoe kunnen we de schaarse ruimte slimmer benutten, techniek slimmer inzetten om duurzamer vervoer te stimuleren? We kunnen ook de autosnelheid verlagen. Bijvoorbeeld door fietsers sneller groen te geven, fietsstraten in te richten en/of nog breder in te zetten op 30 km/uur binnen de bebouwde kom. Let wel, iedere wijk in Zwolle is anders, vandaar ook die wijkspecifieke aanpak.’

Hoe betrekken jullie de betrokkenen zoals bewoners en werkgevers?

Dijkstra: We moeten als overheid integraler werken, maar buurten moeten dat ook. Geef mobiliteitshubs een plek in de energietransitie. Waarom moet elk huis een eigen accu en laadpaal hebben? Waarom geen laadplein en energieopslag in de buurthub? Dat is veel efficiënter. Laat de buurt zelf meewerken en profiteren. De functiemenging van mobiliteit, ruimte en energie is wat mij betreft cruciaal voor een hub.’

Tjepkema: ‘We vroegen 5.000 Zwollenaren wat ze nodig hebben om de auto vaker te laten staan, dat gaan we veel vaker doen. Meten is weten is doen. Elke ingreep moet helpen om een bestaande situatie voor de wijk en bewoners te verbeteren. Dat is ons uitgangspunt. We gebruiken daarbij de veranderingen in de stad als hefboom, denk aan; nieuwe woningen, wegwerkzaamheden, corona, vergroening, energietransitie. Als je weet wat er speelt in de stad, weet je welke drijfveren je kunt gebruiken voor de transitie naar duurzame mobiliteit. Zo beweeg je slim mee richting meer lopen en fietsen!’